Neden Insanların Kanları Birbirlerinden Farklı?

Vücudumuzda
yaşantımız boyunca hiç durmadan çalışan bir kasımız vardır. Yani tek
bir kastan oluşan kalbimiz. Kalbimiz nefes ile alınan oksijeni
akciğerlerimizde alan kanı vücudumuzun her noktasına pompalar. Bir
dakikalık sürede ciğerlerin aldığı hava ile kalbin pompaladığı kan aynı
hacimde, yaklaşık 6 litredir. Gerilim halinde ciğerlerin alıp verdiği
hava, kalbin kan kapasitesini aşar. Peki nasıl oluyor da bu kan
insandan insana farklı oluyor ve hatta birbirleri ile hiç uyuşmuyor?

İnsanların kan grupları doğmalarından önce genetik olarak saptanmıştır.
Kanımızda yabancı maddeleri, mikroplan tespit edip bunlarla savaşan
hücrelerimiz, yani kırmızı kan hücreleri, bir diğer deyişle alyuvarlar
vardır. Bu alyuvarlar sadece 120 gün yaşarlar. Bu nedenle vücudumuzda
devamlı alyuvar üretilir. Ortalama bir yaşam süresi boyunca, insan
vücudunda yarım tondan fazla alyuvar üretilir. Bu alyuvarların
yüzeylerinde 'antigen' denilen proteinler ve lipidler vardır. İşte bu
antigenlerin varlığı veya yokluğu kan gruplarını tayin eder.
Aslında bilinen 300 kan grubu vardır ama ABO adı verilen en yaygın
gruplama sistemi, ebeveynlerden miras alınan A ve B adı verilen iki
antigenin varlığı veya yokluğu üzerine kurulmuştur. Bu sistemi ilk
olarak 1902 yılında Avusturya kökenli ABD'li bilimci Kari Landsteiner
ortaya çıkarmıştır.
Bu gruplamada kanlar A, B, AB ve O (sıfır) olmak üzere dörde
ayrılırlar. İnsanın dışındaki hayvanların da farklı kan grupları
vardır. Örneğin, domuzlarda 16, ineklerde 12, köpeklerde 7, kedilerde
ise 2 farklı kan gurubu tespit edilmiştir.
Bu gruplamada bazıları birbirleri ile uyumlu olabilir ve diğer gruptan
kan alabilir veya verebilir. Uyumsuz gruplarda ise karşı tarafın
savunmacı antigenleri gelenleri dost bilmeyip savaş açarak kanda
pıhtılaşmaya, böbrek rahatsızlıklarına hatta ölüme sebep olabilirler.
Şimdi kim kimden kan alabilir, kim kime kan verebilir ona bakalım.
Kan grubu Kanın alınabileceği grup Kanın verilebileceği grup
AA,OA,AB,BB,OB,AB,AB,A,B,AB,O,AB,OO,A,B,AB,O

Görüldüğü gibi AB grubu herkesten kan alabilmekte, O grubu ise herkese
kan verebilmektedir. Savaş gibi kan ihtiyacının yoğun, test zamanının
az olduğu zamanlarda, kan bankasında mümkün olduğu kadar çok sıfır
grubu kan depolanır.